Deze tekst van Michael Mentzel verscheen oorspronkelijk - in de Duitse taal - op http://www.themen-der-zeit.de/content/Spurensuche_Gustav_Steiner.1573.0.html?&no_cache=1&sword_list[]=gustav&sword_list[]=steiner

 

Rudolf Steiner heeft zich in zijn omvangrijke werk niet veel uitgelaten over zijn persoonlijke familieomstandigheden. In zijn boek "Mijn levensweg” uit hij zich zeer beknopt over het feit, dat hij een broer en een zuster had: "In Pottschach kregen mijn ouders nog een dochter en een zoon. Daarna werd de familie niet meer uitgebreid”. Deze beknoptheid wordt begrijpelijk door de in het begin van zijn Levensweg gedane opmerking, dat "de vereiste zaken en niet het persoonlijke voor hem van wezenlijk belang zijn”. Wat heel goed kan worden opgevat als een aanwijzing dat er nauwelijks persoonlijke familieomstandigheden in zijn "Mijn Levensweg” te vinden zijn.
 
Het oplichten van een tipje van de sluier is de verdienste van Wolfgang G. Vögele, die de samenvatting van een interview met de in 1921 geboren Gertrud Schmied-Hamburger gepubliceerd heeft voor een speciale editie van "Birkenblatt”, het tijdschrift van een antroposofisch verzorgingstehuis in Zürich. Haar moeder Hede Jahn had in de kringen van de Weense afdeling verkeerd en was bevriend met Rudolf Steiner. De dove broer van Steiner, Gustav, werd van 1930 tot 1942 door Hede Jahn verzorgd. Tot 1925 had Leopoldine, de drie jaar jongere zuster van Rudolf Steiner, deze taak op zich genomen, maar moest dit echter wegens haar toenemende blindheid opgeven. Leopoldine stierf op 1 november 1927.
 
In de levendige beschrijvingen van het leven van Gustav Steiner, die op 1 mei 1942 overleed, is ook altijd het gevoel van genegenheid van Gertrud Schmied-Hamburger te bespeuren voor Rudolf Steiner. Weliswaar was ze nog maar 4 jaar oud toen Steiner stierf, maar door Gustav Steiner was hij duidelijk nog steeds aanwezig. Zo zijn er, in aanvulling op de verhalen over Gustav Steiner ("Gusti”), een aantal anekdotes uit haar jeugd in een antroposofische omgeving: "Mijn moeder ging toen een tijd naar Dornach, waarheen ik ook werd meegesleept. Zij bracht me eenvoudigweg in Sonnenhof in Arlesheim [een heilpedagogisch kindertehuis] (...) ik ben er altijd weggelopen, omdat ze daar zo’n vreselijke gortpap hadden." Later werd ze door Marie Steiner regelmatig naar Dornach uitgenodigd, maar ze weigerde, toen mevrouw Steiner voor haar een opleiding wilde financieren: "En toen zei iedereen: Hoe kan men het nu afwijzen wanneer de vrouw van de doctor iemand uitnodigt! Maar ik was altijd al een ondeugende bliksem.” Maar vele mensen, zegt ze, konden niet begrijpen dat ze desondanks toch nog vaak werd uitgenodigd door Marie Steiner: "Ze hebben allemaal niet geweten dat wij Gusti verzorgden."
 
Liefdevol samengesteld en aangevuld met privéfoto's, wordt hier een stukje familiegeschiedenis van Steiner doorgebladerd. Gustav Steiner heeft in ieder geval een blijvende indruk op Gertrude Smied-Hamburger achtergelaten: "...Gusti heeft echt een leegte bij ons achtergelaten, toen hij er niet meer was. Toen mijn grootvader is gestorven, heb ik het me niet zo aangetrokken."

Ze was bijzonder onder de indruk van Gustav's beminnelijkheid: "Hij was een ongelooflijk aardig mens."

 

Van Wenen naar Zürich
Herinneringen van Gertrude Smith-Hamburger,
samengesteld door Wolfgang G. Vögele
Kerstmis 2011
Bejaarden- en verzorgingshuis Birkenrain Zürich.
De speciale uitgave van "Birkenblatt” kan worden besteld voor 12 Zwitserse francs bij: sekretariat(at)birkenrain.ch